De IJmuidenaar Simon Luitze viel als één van de eerste in de strijd tegen het fascisme. Hij haalde in 1924 zijn diploma als elektricien aan de ambachtsschool in IJmuiden. Hij zou vanaf 1932 lid van de Communistische Partij zijn geweest en stond in 1935 als vijfde op de kieslijst van de CPH voor de gemeenteraad. Volgens het militieregister was hij 1,82 meter. Hij had een jongere broer, Pieter.
Internationale Brigade
In januari 1937 treedt Simon in dienst bij de Internationale Brigades in Spanje, waarmee hij aan Republikeinse zijde meevecht in de Spaanse Burgeroorlog 1936‐’39. Terwijl Simon in Spanje zit overlijdt op 31 maart 1937 in IJmuiden zijn moeder. Hoe en of dit nieuws Simon heeft bereikt is niet bekend.
Simon werd ingedeeld bij het Tschapajew Bataillon, onderdeel van de 13de Brigade. Hij heeft als enige Nederlander bijgedragen aan het gedenkboek van het bataljon dat na de opheffing in 1938 verscheen. Simon werd in oktober 1937 voorgedragen om de ‘Polit Kommissar Schule’ te volgen in Pozo Rubio.
De Duitse Spanjestrijder Gustav Szinda schreef in Moskou in 1940 een lovende beoordeling over Simon Luitze: “Kwam in januari 1937 bij de 13e Brigade in Spanje en in augustus 1937 bij de 11e Brigade. Was een zeer dapper en gedisciplineerd soldaat in de strijd, was een sectieleider en werd bevorderd tot Cabo. Politiek was hij zeer geïnteresseerd en nam actief deel aan alle politieke werkzaamheden. Hij werd naar de politieke commissarenschool gestuurd, waar hij als goede leerling afstudeerde en een duidelijk standpunt innam over de Volksfrontpolitiek. Hij was een zeer eerlijke en betrouwbare kameraad. Er is niets bekend over zijn verblijfplaats na maart 1938.”
Overlijden
Uit een verslag van ‘Arie‘ in Het Volksdagblad van 24 januari 1939 blijkt dat Simon eind maart 1938, enkele dagen na de slag bij Caspe omgekomen moet zijn: “Dan weer verder. Alcaniz al fascistisch. Verder maar weer. Naar Caspe. Daar hadden we zware gevechten. Mijn paard werd gedood. Zo moest ik weer lopen. 50 k.m. door de bergen. Eindelijk kwam ik artillerie tegen (…) De Hollanders vochten als razenden tegen de fascistische overmacht. 23 sneuvelden er. Lutyse uit IJmuiden en Evertje Frey uit Haarlem waren er ook bij. Goeie kerels, zoals zovele anderen… Van de cavalerie raakten we op een gegeven ogenblik 9 man tegelijk kwijt. Ze raakten geïsoleerd en nooit hebben we er meer iets van gehoord.”
In het Komintern archief bevindt zich ook een afscheidsbrief van zijn strijdmakkers: “En wist door zijn moedig optreden de bewondering van al zijn medestrijders te winnen. Overal waar de zaak kritiek bleek te zijn was Simon met zijn halfzwaar machine geweer met zijn witte haren altijd blootshoofd… Na Batea kwamen wij tot de ontdekking dat S. Luitze, een van de oude kame[raden], vermist werd. In hem verloren we een kam[eraad] die er mocht zijn: alles en iedereen weet wat Simon voor ons geweest is.”
Het bericht dat Simon in Spanje was gesneuveld bereikte ook zijn kameraden in IJmuiden. In de IJmuider Courant werd op 15 november 1938 gemeld:
“Dezer dagen is bij de plaatselijke afdeeling der C.P.N. bericht ontvangen, dat een harer leden, onze plaatsgenoot S.L, die indertijd dienst had genomen in het republikeinsche Spaansche leger aan het Ebrofront gesneuveld is.”
Volgens diezelfde IJmuider Courant op 29 november werd hij tot slot van een bijeenkomst van de CPN door het raadslid Piet Weij met een moment stilte herdacht:
“Nadat op verzoek van den voorzitter een stille hulde was gebracht aan den aan het Ebrofront gesneuvelden communist [S. Luitse] werd de vergadering gesloten.”
Bronnen:
- Nederlandse vrijwilligers in de Spaanse Burgeroorlog
- “Erfahrungen eines Holländers in der XIII. Brigade von Simon Luitze”, pp. 253-255, in: “Tschapaiew”. Das Bataillon der 21 Nationen
- IJmuider Courant, 15 november 1938, 29 november 1938
- Het Volksdagblad, 24 januari 1939
Simon Luitze
Geboren: Sint Pancras, 10 januari 1909
Overleden: Caspe (Spanje), maart 1938
Was niet getrouwd en had geen kinderen.
