Janrik (Jan Henrik) van Gilse werd geboren in München en groeide op in Duitsland en Nederland. In 1933 vestigde het gezin zich in Nederland en werd Janrik lid van de CPH. In 1937 vertrok hij als correspondent voor Het Volksdagblad naar Spanje om verslag te doen van de Spaanse Burgeroorlog.
Eenmaal in Spanje sloot hij zich aan als vrijwilliger bij de Internationale Brigades. In het najaar van 1937 werd hij politiek commissaris op het hoofdkwartier van de Komintern in Spanje. Hij opereerde onder de schuilnaam ‘Zuidema’. Bij terugkeer in Nederland in 1939 werd hem het Nederlands staatsburgerschap ontnomen.
Verzet
Al bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in september 1939 kreeg Janrik van de CPN opdracht om voorbereidingen te treffen voor een eventuele gewapende strijd. In het voorjaar van 1941 werd Janrik door de partijleiding daadwerkelijk gevraagd om een organisatie van gewapende sabotagegroepen op te richten, de Militaire Commissie. Samen met o.m. Jan Willem Schouten en Max Meijer richtte hij overal in het land ‘MIL-groepen’ op.
Ook in Velsen en Haarlem werden in het voorjaar van 1941 MIL-groepen opgericht. In Velsen door Daan Stapper, waar ook Jan Brasser deel van uitmaakte en waar later ook Jan Bonekamp bij betrokken werd. In Haarlem door Frans van der Wiel, waaruit in de loop van 1943 de RVV-groep Haarlem is voortgekomen, waar ook Hannie Schaft zich bij aansloot.
In november 1943 bevrijdde Janrik – samen met Jan Brasser, Jan Bonekamp en Joop Jongh – gevangen uit de bewaakte afdeling van het Wilhelmina Gasthuis in Amsterdam. Door Jan Brasser en Janrik werd later ook nog de vrouw van Janrik bevrijd uit de Arnhemse gevangenis.
Overlijden
Op 24 maart 1944 belde Janrik nietsvermoedend aan op een afgesproken adres in Den Haag, maar waar net tevoren de SD een inval had gedaan. Janrik van Gilse werd op de vlucht beschoten en overleed op 28 maart 1944 aan zijn verwondingen. Zijn laatste rustplaats is onbekend. Ook zijn vader en broer, Jan en Maarten (Mik) van Gilse, zaten in het verzet. Geen van de drie overleefde de oorlog. De Van Gilsestraat in Amsterdam-Slotermeer draagt zijn naam.
Bronnen:
Jan Hendrik (Janrik) van Gilse
Geboren: München (Duitsland), 5 juni 1912.
Overleden: Den Haag, 23 maart 1944.
Op 15 april 1936 getrouwd met Geertruida Maria (Truus) van Everdingen (1911–1998).
