Nico van Nieuwkoop (1912–1943)

De IJmuidense walserijarbeider Nico van Nieuwkoop deed zich tijdens de Duitse bezetting kennen als een voorvechter van de arbeiders op het bedrijf. Als afgevaardigde in de bedrijfskern verdedigde hij hun belangen en was hij de erkende leider in talloze korte stakingen.

Nico speelde een vooraanstaande rol tijdens de Februaristaking 1941. Bij Van Leers Walserijbedrijf riep hij zijn collega’s op tot staken.

Jan Brasser: “Nico van Nieuwkoop was er al vroeg bij. Hij is in discussie geweest met de eigenaar Bernard van Leer. Ze zouden net plat gaan toen Van Leer met z’n sportwagen uit Amsterdam kwam geraced. Hij sprak in ’t schaftlokaal dat er niet gestaakt kon worden enz. enz. De joodse Bernard van Leer nota bene. Daarna heeft Nico van Nieuwkoop weer gesproken. Applaus! En ze gingen plat.”

Ook tijdens de April-meistaking 1943 wekte hij zijn collega’s op het werk neer te leggen. Onder zijn leiding trok een grote groep stakers naar de andere afdelingen van het bedrijf. Op 1 mei 1943 werd Van Nieuwkoop door de bezetter gearresteerd en de volgende dag als vergelding voor de staking gefusilleerd. De bezetter legde hem ook “poging tot illegale communistische celvorming” ten laste.

De Waarheid schreef op 7 mei 1945 in een herdenkingsartikel:

“Tijdens de bezettingsjaren deed Nico zich kennen als een voorvechter voor de belangen der arbeiders en een warme verdediger van hun rechten. Niet alleen bepleitte hij als afgevaardigde der arbeiders in de bedrijfskern de belangen der arbeiders, doch ook in de talloze korte stakingen van de ploeg, waar Nico deel van uitmaakte, de Blokwalsploeg, was hij de erkende leider. Steeds stond hij op de bres tegen de uithongering en ontrechting door de vijand doorgevoerd.
Bij de grote stakingen Febr. 1941 en Mei 1943 waren het zijn bezielende woorden, welke de arbeiders tot het wapen van de staking deden grijpen. Vooral bij de grote staking in 1943 was Nico de baanbreker en wekte hij de verzamelde arbeiders op het werk neer te leggen. Hierna begaf zich, onder leiding van Nico, een grote groep stakers naar andere afdelingen van het bedrijf.
De staking werd een feit, mede door het enthousiasme en de moed van Nico Nieuwkoop.
Docht de tweede stakingsdag, 1 Mei 1943, werd Nico door de Grüne gearresteerd. En reeds de dag hierna viel hij, als een der velen, voor de lopen van het Duitse vuurpeleton.
Zijn nagedachtenis eren betekent de levenstaak, welke Nico zich gesteld had en welke hij zo jong reeds moest besluiten, overnemen en voortzetten – de strijdende eenheid der arbeiders tot stand brengen!”

De Van Nieuwkoopstraat in IJmuiden is naar hem vernoemd. Ook staat zijn naam vermeld op het oorlogsmonument Hoogovens-Mekog-Cemij in Velsen-Noord.

Bronnen:

• Jan Brasser / Otto Kraan, Witte Ko. Herinneringen uit het gewapend verzet
• Archief CPN
• Oorlogsgravenstichting
• Oorlogsslachtoffers IJmond

Nicolaas van Nieuwkoop
Geboren: Velsen, 10 november 1912.
Overleden: 2 mei 1943.