De geboren Zaankanter Wim Mans was bij het uitbreken van de oorlog voorzitter van de Zaanse afdeling van de CPN. Wim speelde een belangrijke rol in de organisatie van de illegale CPN in Noord-Holland.
Februaristaking 1941
De partij-instructeur voor de illegale CPN-groepen, de Haarlemmer Piet Vooren (“Piet Vis”), had op 25 februari in Zaandam een bespreking met Wim. Daar maakten zij de afspraak dat zij de 26e zouden trachten de hele zaak ook in de Zaanstreek plat te krijgen. Dat lukte zonder veel moeite, want de Amsterdamse arbeiders die in de Zaanse fabrieken en bedrijven werkte brachten het nieuws met zich mee.
Ook werd er afgesproken dat ze zouden proberen het protest niet alleen in de bedrijven, maar ook in het openbaar tot uitdrukking te brengen. Er volgde een demonstratie in Zaandam op de Dam, de Westzijde en de Gedempte Gracht.
De Zaanse communist Gerard Maas schreef hierover: “Het was in de morgen van deze dag, dat Wim Mans bij mij thuiskwam. Hij vertelde mij het nieuws uit de hoofdstad en stelde voor dat wij direct vlugschriften zouden schrijven om de Zaanse bevolking op te roepen de Amsterdamse staking te ondersteunen. Het leek mij twijfelachtig toe dat dit enige kans van slagen zou hebben. Maar Wim Mans toonde zich overtuigd dat het zou lukken. Hij toonde een grote mate van doorzettingskracht. Wij gingen aan het werk en tegen de avond waren duizenden vlugschriften en aanplakbiljetjes gestencild.”
In februari 1942 deed de Sicherheitsdienst een inval bij Wim thuis. Hij was toen secretaris van de illegale partij in Zaanstreek. Ze zijn op zoek naar illegale stencilmachines, maar ontdekken een jaargang van het vooroorlogse tijdschrift ‘Politiek & Cultuur’ en een exemplaar van de illegale krant ‘De Vonk’, de lokale editie van De Waarheid. Wim is hierna ondergedoken.
Jan Bonekamp
In het voorjaar van 1944 wordt Wim vanuit zijn onderduikadres in de Kop van Noord-Holland weer betrokken bij werkzaamheden in de Zaanstreek. Tot zijn arrestatie in februari 1945 is hij verantwoordelijk voor het district Kennemerland. De illegale districtsleiding bestond uit 5 personen en omvatte Zaanstreek, Waterland, Kennemerland en de Kop van Noord-Holland – zo ongeveer heel Noord-Holland, buiten Amsterdam en het Gooi gerekend. Zo leert hij ook ‘Jantje’ Bonekamp kennen.
Wim Mans: “Die z’n werk heb ik overgenomen. Want die was, naast verzetsman, de politieke functionaris van district Kennemerland. Maar omdat zijn positie in het verzet dusdanig belangrijk werd, waardoor ie van z’n politieke werk van Kennemerland moest worden ontheven, werd ik als vertegenwoordiger van de districtsleiding van de illegale district Zaanstreek, via Jan Bonekamp verantwoordelijk voor Kennemerland. Waar ik dan in februari ’45 ben gearresteerd.”
Wim wist uit gevangenschap uit te breken en tot aan de bevrijding onder te duiken. Na de oorlog was hij jarenlang gemeenteraadslid en Provinciaal Statenlid voor de CPN. In de jaren vijftig pakte hij zijn vak van timmerman weer op. In oktober 1972 nam hij afscheid van de politiek. In 1974 werd hij benoemd tot ereburger van Zaandam.
Wim Mans overleed op 21 mei 2010 op 95-jarige leeftijd.
Bronnen:
- Audiocollectie Februaristaking, IISG
- Frank Maas, “Praatje Febuaristaking in Zaandam 26-2-2020”, Maasblog.nl, 29 maart 2020
- Groenlinks Zaanstad, “In memoriam: Wim Mans (1915 2010)”
- ZaanWiki
Willem (Wim) Mans
Geboren: Zaandam, 6 juni 1915.
Overleden: Zaandam, 21 mei 2010.
