Simon Warmenhoven uit IJmuiden kwam uit een roomskatholiek arbeidersgezin. De familie Warmenhoven kwam oorspronkelijk uit Wijk aan Zee maar vestigde zich tijdens de aanleg van het Noordzeekanaal in IJmuiden. Simon was betonwerker, grondwerker en loswerkman en had jaren gevaren, onder meer als stoker op de trawlervloot samen met zijn broer Engel.
Gemeenteraadslid
In 1935 werd Simon als lijsttrekker voor de CPN verkozen in de gemeenteraad van Velsen. Hij volgde Adrianus van Woensel op. Als communistisch raadslid treedt hij net als zijn voorganger op als steunpunt in de raad voor de belangen van de (stakende) arbeiders en werklozen.
Simon spreekt zich in die jaren veelvuldig uit tegen lastenverzwaringen voor de arbeiders en voor betaalbare en goedkope voorzieningen vanuit de gemeente voor de armsten. Hij is in die jaren vaste spreker op bijeenkomsten en manifestaties van de CPN in Velsen.
De communisten eisen in de raad dat werk dat door werklozen in de werkverschaffing wordt uitgevoerd, door de gemeente wordt aanbesteed aan arbeiders voor een contractloon. Ook spreekt Simon zich uit voor verhoging van de steunuitkeringen en tegen de uitsluiting van werkloze arbeiders van de steun.
Als in die jaren de verlaging van de lonen van het gemeentepersoneel op de agenda staat, spreekt Simon zich daar tegen uit. “Nog nooit is gebleken dat de offers die men gevraagd heeft van de arbeiders, die resultaten gebracht hebben, die men ervan verwacht had.”
Klassenstrijd
In de klassenstrijd schuurt het regelmatig tussen de communisten en de sociaaldemocraten. De CPN ijvert voor de eenheid van de arbeidersklasse, maar bekritiseert ook de verzoenende houding van de sociaaldemocraten tegenover het kapitalisme.
In januari 1936 klimt Simon voor de CPN in de pen. Hij beantwoord een ingezonden brief in de IJmuider Courant van IJsbrand van der Veer, de secretaris van de IJmuider Federatie, de vakbond van vissers en havenarbeiders. Die heeft kritiek op een toespraak van CPN-leider Paul de Groot in IJmuiden. Het is een staartje van het arbeidsconflict in het visserijbedrijf, waar in 1933 een lange staking is uitgevochten.
Van de Veer betwist het door Paul de Groot geopperde ledenverlies voor de IJmuider Federatie vanwege het compromis dat de bond sloot. Hij beticht de communist ervan “vertrouwen ondermijnende” woorden te hebben gesproken. De communisten, meent Van de Veer, “wier roep om eenheid niet van de lucht is, doen in werkelijkheid niet anders (en bij iedere gelegenheid die zich voordoet) dan bestaande tegenstellingen, die er juist mede door hun optreden zijn, nog weer iets te vergroten.”
Simon antwoordde hem: “Er is op onze vergaderingen voor ieder ruimschoots gelegenheid zijn meening kenbaar te maken en zeker voor de vertegenwoordigers van de politieke richting welke de heer v.d. Veer voorstaat, omdat wij juist de bestaande tegenstellingen zoo spoedig mogelijk trachten op te lossen.”
Tegen fascisme en oorlog
Simon is de eerste spreker op een bijeenkomst van de CPN “Tegen oorlog en fascisme”. Het Italië van fascist Mussolini heeft in 1935 de veroveringsoorlog tegen Abessinië (Ethiopië) ontketend. Simon stelt de vraag “wat moeten de arbeiders in deze doen?”
“Ofschoon de communisten in wezen tegen iederen oorlog zijn, zoo zullen zij toch wanneer een Hitler-regiem wil trachten een Centraal-Europa te scheppen, naast de andere burgerlijke klassen in ons land hier tegen strijden.”
In die jaren bezoekt Simon ook de openbare bijeenkomsten van andere groeperingen, zoals de Katholieke partij. Daar spreekt hij tijdens de discussie in over de gevaren van oorlog en fascisme. “Velen zijn nog besmet met fascistische bacillen.”
In 1939 keerde hij niet terug op de kieslijst van de CPN en werd in de raad opgevolgd door Piet Weij.
De bezetting
In de oorlog maakt Simon deel uit van een illegale partijgroep onder leiding van Derk Kamminga, waar ook Piet Weij en Remko Dallinga deel van uitmaken. De groep verspreidt illegale lectuur en haalt geld op voor het Sol-fonds.
Op 22 januari 1943 werd Simon samen met 9 anderen Velsense communisten gearresteerd en overgebracht van het IJmuidense politiebureau aan het Tiberiusplein naar Amsterdam.
Uit het dagrapport van de politie Velsen, 22 januari om 05.50 uur: “Simon Nicolaas Warmenhoven, geboren te Velsen op 21 September 1904, grondwerker, wonende Bakkerstraat 32 te IJmuiden, bij fouillering niets ter zake dienende op hem bevonden. Is geplaatst in cel F.”
Na de moord op een Duitse onderofficier in Haarlem, op 30 januari, werden 107 Haarlemmers opgepakt. Zeven van hen werden aangewezen om te worden gefusilleerd. Daaraan werden drie Velsense communisten toegevoegd die daarvoor uit Amsterdam naar Haarlem worden overgebracht. Het zijn Roelof Strengholt, Piet Weij en Simon Warmenhoven.
Simon schreef twee zeer persoonlijke afscheidsbrieven aan zijn vrouw Coba, hoe hij gehoopt had samen met haar de kinderen te kunnen opvoeden. Hij vertelt dat er moedigen en niet-moedigen zijn onder de tien. “Ik ben niet gegaan als lafaard, maar moedig en standvastig. Mijn geloof was in het uur des doods nog steeds hetzelfde.”
Simon werd op 2 februari 1943 samen met 9 anderen in de duinen bij Bloemendaal gefusilleerd. Zeven communisten en drie joodse medeburgers. Hun lichamen werden in het geheim gecremeerd.
“Schrijf dit over met inkt. Potlood verbleekt, inkt niet”, schreef Simon tot slot aan zijn vrouw. De twee afscheidsbrieven zijn nadien overgetypt en alle broers en zussen kregen een kopie. De brieven gaan intussen van generatie op generatie.
Na de oorlog zijn op de plek van hun terechtstelling in de duinen twee gedenkstenen onthuld. De Warmenhovenstraat in IJmuiden is naar hem vernoemd.
Bronnen:
- Bas von Benda-Beckmann, De Velser Affaire. Een omstreden oorlogsgeschiedenis
- Guus Hartendorf, De Velser Affaire. Bezettingstijd 1940-1945 in Kennemerland
- IJmuider Courant, 11 oktober 1935, 21 december 1935, 2 januari 1936, 15 januari 1936
- Archief CPN
- Oorlogsslachtoffers IJmond
- Oorlogsgravenstichting
Met dank aan de families Warmenhoven en Klaver.
Simon Nicolaas (Siem) Warmenhoven
Geboren: Velsen, 21 september 1904.
Overleden: Bloemendaal, 2 februari 1943.
Op 4 juli 1929 getrouwd met Jacoba Lohman.
