De Haarlemmer Jaap Polak was van Joodse afkomst. Hij en zijn vrouw Dé hadden samen 7 kinderen. Na de Duitse inval in 1940 zijn Jaap en Dé getrouwd, in de hoop dat het huwelijk met een niet-joodse vrouw hem bescherming zou bieden tegen de Jodenvervolging.
Het gezin woonde in de Tesselschadestraat 23 in Haarlem. In het gezin was er naast politiek, ook veel interesse voor literatuur, klassieke muziek en kunst. Twee van zijn zoons, Dick en Rudi, hebben als vrijwilliger meegevochten met de Internationale Brigades in de Spaanse Burgeroorlog 1936–’39. Dick sneuvelde in Spanje aan het front. Rudi keerde terug naar Nederland.
Jaap was lid van de CPN, vakbondsman en een begenadigd spreker. Hij was betrokken bij huurstakingen en deed veel verenigingswerk. Door de inlichtingendienst werd hij op de lijst ‘links-extremistische personen’ van 1939 omschreven als “vurig communist; werkt in het geheim; tracht zich in niet communistische vereenigingen te werken en invloed te krijgen.” Deze lijst is ook in handen gekomen van de Duitse bezetter.
Tijdens de oorlog verspreidde Jaap in Haarlem ‘De Vonk’, de lokale editie van De Waarheid. Het huwelijk heeft zijn arrestatie niet verhinderd. Na de Duitse inval in de Sovjet-Unie opende de bezetter de jacht op communisten. Jaap werd op 25 juni 1941 opgepakt en kwam, via de kampen Schoorl en Amersfoort, in Auschwitz terecht. Daar is hij op 17 augustus 1942 vermoord.
Bronnen:
- Archief CPN
- Oorlogsgravenstichting
- Nederlandse vrijwilligers in de Spaanse Burgeroorlog, Dick Polak / Rudi Polak
- Lijst links-extremistische personen 1939
- Noord-Hollands Archief, BS Huwelijk
- Joods Monument
Jacob Polak
Geboren: Amsterdam, 6 maart 1892
Overleden: Auschwitz, 17 augustus 1942
Getrouwd met: Dina Alida Smit, 7 augustus 1940
