Een reis door de Sovjet-Unie in 1932 overtuigde Jaap Boekman van het communisme. Hij besloot zijn studie in Delft af te breken en zich volledig te wijden aan de revolutionaire beweging.
In 1939 vestigde Jaap zich met zijn gezin in Haarlem. Na de Duitse inval kreeg hij daar de leiding over een illegale CPN-groep. Hij gaf scholing en zamelde geld in voor het solidariteitsfonds voor hulp aan onderduikers. Ook was hij betrokken bij de verspreiding van ‘De Vonk’, de lokale uitgave van ‘De Waarheid’.
Daarnaast werd er een jeugdblad uitgegeven, De Koevoet. De redactie was in handen van Jaap Boekman. De Koevoet was bestemd voor Haarlemse scholieren. Jaap (‘Kees’) maakte de krant samen met een aantal jonge communisten, waaronder de toen 17-jarige Truus Menger. De groep was een voortzetting van de Haarlemse afdeling ‘Tempo’ van de Nederlandse Jeugdfederatie (NJF), zoals de Communistische Jeugdbond (CJB) sinds 1938 heette.
Truus Menger-Oversteegen: “Kees, een getrouwd man en vader van twee kleine jongetjes was een leidinggevend antifascist. Hij richtte samen met anderen uit de jeugdbeweging het anti-Nazi jeugdblad de Koevoet op.
We hadden gezellige en vrolijke vergaderingen bij Kees thuis. We mochten met z’n vrouw Bep de kleintjes naar bed brengen. Ik genoot daar van de sfeer en de mooie omgeving.”
In september 1942 werd Boekman lid van de Haagse leiding van de CPN. Ook daar was hij betrokken bij de verspreiding van de illegale krant, maar ook het sabotagewerk. Op 21 december 1942 werd Boekman door verraad van de politie-infiltrant Van Soolingen gearresteerd. Hij werd naar het ‘Oranjehotel’ in Scheveningen overgebracht, waar hij werd verhoord. Het Duitse Sondergericht schrijft over hem dat hij “in Den Haag met fanatieke ijver de organisatie opbouwde, die door vele arrestaties was verzwakt.”
Na een lange weg van verhoren, martelingen en verblijf in gevangenschap werd Jaap Boekman op 23 september 1943 op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd. Hij is na de oorlog herbegraven op de erebegraafplaats Bloemendaal. Op zijn grafsteen staat: ‘Hij sterft niet die voor de verdrukten leefde.’
Zijn zoon Tom Boekman (1942) was van 1971-1977 lid van de Eerste Kamer voor de CPN. In 2018 verscheen de roman Saturnusplein 3 van schrijfster Josha Zwaan, geïnspireerd op het leven van Jaap Boekman en geschreven met medewerking van Tom Boekman.
Bronnen:
- Archief CPN
- Oorlogsgravenstichting
- Rudi Harthoorn, Haags communistisch verzet
- Erebegraafplaats Bloemendaal
- Josha Zwaan, Saturnusplein 3, ISBN 9789026339110
Jacob (Jaap) Boekman
Geboren: Watergraafsmeer, 19 februari 1912
Overleden: Waalsdorpervlakte, 23 september 1943
Was getrouwd met Catharina Elisabeth Boekman-Wringer (1914-2005).
